Öz Şefkat Nedir?

Öz şefkat, insanın kendine anlayışla yaklaşması demek. Hata yaptığında ya da zor bir dönemden geçtiğinde kendini suçlamak yerine, bir arkadaşına göstereceğin yumuşaklıkla davranmak. “Herkesin zor anları olur, ben de insanım.” diyebilmek aslında öz şefkatin özü.

Bu, kendini pohpohlamak değil, tam tersine gerçekçi ama nazik bir bakış açısına sahip olmaktır. Böyle olunca kişi hem duygusal olarak daha dengede olur hem de hatalarından daha kolay ders çıkarır. Çünkü kendine sert davranmak değil, şefkatle yaklaşmak gelişimi hızlandırır.

Öz şefkat ne değildir?

Öz şefkat çoğu zaman yanlış anlaşılır. Birçok kişi bunu kendine acımak, tembellik etmek ya da bahane üretmek gibi görür. Aslında tam tersi bir durum söz konusudur. Öz şefkat, yaşanan zorlukları inkâr etmek değil, onları fark edip ‘Evet şu an zorlanıyorum ama bu da geçecek.’ diyebilmektir. Bu bir güçsüzlük değil, duygusal olgunluğun göstergesidir.

Ayrıca öz şefkat bencillik anlamına da gelmez. Kendine iyi davranmak, başkalarını önemsememek değildir. Tam tersine, kendi duygularına saygı duyan biri başkalarının duygularına da daha duyarlı olur. Öz şefkatte amaç kendini pohpohlamak değil, insan olmanın kusurlu ama değerli yanını kabul etmektir. Bu farkı anlayan biri hem kendine hem çevresine çok daha yumuşak bir gözle bakar.

Öz şefkat kavramı nedir?

Öz şefkat, kişinin kendisiyle kurduğu ilişkiyi daha yumuşak, anlayışlı ve insancıl hale getirmesidir. Hata yaptığında ya da zor bir dönem yaşadığında, kendini eleştirmek yerine destekleyici bir iç sesle yaklaşmak demektir. “Ben de insanım, herkes gibi bazen tökezleyebilirim.” diyebilmek öz şefkatin en doğal halidir.

Bu kavramın temeli, kendini yargılamak yerine kabullenmeye dayanır. Çünkü kendine sert davranmak insanı motive etmez, tam tersine içsel baskıyı artırır. Öz şefkat geliştikçe kişi duygularını daha kolay kabul eder, stresle daha iyi başa çıkar ve yaşamın iniş çıkışlarına karşı daha güçlü hale gelir.

Öz şefkat eksikliği nedir?

Öz şefkat eksikliği, kişinin kendine karşı fazla sert, eleştirel ve anlayışsız olmasıdır. Böyle insanlar hata yaptığında kendini affetmekte zorlanır, sürekli ‘Yetersizim’ ya da ‘Başaramadım’ düşüncelerine kapılır. Küçük bir hatada bile büyük bir suçluluk hissi yaşarlar çünkü iç sesleri genelde yargılayıcıdır.

Bu durum çoğu zaman çocukluktan gelir. Sürekli eleştirilen, hata yapmaktan korkutulan ya da sevgiyi sadece başarılı olduğunda gören kişilerde öz şefkat eksikliği gelişebilir.

Öz şefkatimin eksik olduğunu nasıl anlarım?

Öz şefkat eksikliği belirtileri arasında aşırı mükemmeliyetçilik, kendini değersiz hissetme, başkalarıyla sık sık kıyas yapma ve duygularını bastırma görülür.

Zamanla bu durum kişiyi yorar, özgüveni zedeler ve ilişkilerinde de mesafe yaratır. Öz şefkatin eksikliği, içsel bir sertlik gibidir; kişi başkalarına anlayışlı olurken kendine aynı nazikliği gösteremez. Bu fark edildiğinde, yavaş yavaş iç sesi değiştirmek ve kendine biraz daha anlayışla yaklaşmak iyileşmenin ilk adımı olur.

Öz şefkat eksikliği nasıl giderilir? Kendime nasıl daha şefkatli davranabilirim?

Öz şefkat eksikliğini gidermek aslında küçük ama fark yaratan adımlarla mümkün. Öncelikle insanın kendiyle nasıl konuştuğunu fark etmesi gerekiyor. ‘Yine beceremedim.’ demek yerine ‘Elimden geleni yaptım.’ diyebilmek, o sert iç sesi biraz yumuşatır. Bu bile büyük bir değişim yaratır.

Kendini sürekli başkalarıyla kıyaslamamak da çok önemli. Herkesin hayatı, şartı, gücü farklı. Bunu kabul etmek insanı rahatlatır. Geçmişte yapılan hataları sürekli düşünmek yerine, ‘O an elimden gelen buydu.’ diyebilmek de şefkatli bir bakış açısıdır.

Biraz durup nefes almak, kısa bir yürüyüş yapmak, duygusal farkındalık egzersizleri yapmak, mindfulness tekniklerini uygulamak, sevilen şeylerle vakit geçirmek bile öz şefkati besler. Çünkü kendine iyi davranmak sadece düşünceyle değil, küçük davranışlarla da olur. Bunu ne kadar sık yaparsan, kendine anlayış göstermek o kadar doğal hale gelir.

Öz şefkat nasıl kazanılır?

Öz şefkatini artırmak istiyorsan şu basit adımları uygulamak çok işine yarayacak:

• Hata yaptığında hemen kendini eleştirme, biraz anlayışlı ol.
• Kendine nasıl konuştuğuna dikkat et, daha nazik bir dil seç.
• Başkalarının hayatına bakıp kıyas yapma, herkesin temposu farklı.
• Mükemmel olmaya çalışma, bazen yeterince iyi olmak da güzeldir.
• Gün içinde küçük molalar ver, nefes al, sakinleş.
• Geçmişte olanları sürekli düşünme, orada takılı kalma.
• Ne hissediyorsan onu bastırma, sadece duygularını fark et ve geçmesine izin ver.
• Yemeğine, uykuna, bedenine biraz daha özen göster.
• Zorlandığında kendine ‘Elimden geleni yapıyorum.’ demeyi alışkanlık haline getir.
• Her gün kısa bir süre sessiz kal, sadece nefesine odaklan. Bu bile sana iyi gelir.

Öz şefkat nasıl geliştirilir?

Öz şefkat, bir anda oluşan bir şey değildir, küçük alışkanlıklarla gelişir. Kendine zaman tanımak, duygularını bastırmadan fark etmek ve biraz anlayış göstermek, öz şefkati güçlendirir. Düzenli yapılan bu egzersizler zamanla, düşünmeden yapılan doğal bir davranışa dönüşür.

Öz şefkati geliştirmek için online kurslar alınabilir. 360° öz şefkat eğitimi birinci ve ikinci modül detayları ile size destek olabilir.

Öz şefkati geliştirmek için yapılabilecekler

Öz şefkati geliştirmek için önce farkındalığı yani mindfulness pratiğini hayatın içine katmak gerekiyor. Çünkü mindfulness ile duygularının farkına varacaksın ve onları bastırmadan gözlemlemeyi öğreneceksin. Mesela stresli bir anda hemen tepki vermek yerine, birkaç derin nefes alıp ‘Şu an ne hissediyorum?’ diye kişinin kendine sorması bile şefkati başlatan önemli bir adımdır.

Bir diğer pratik, nefes farkındalığıdır. Gün içinde birkaç dakika sadece nefese odaklanmak, zihnini sakinleştirecek ve iç sesini yumuşatacaktır. Ayrıca bedensel farkındalık egzersizleri yapmak da şefkatin gelişimine büyük katkı sağlıyor. Bilimsel çalışmalar da bunu destekliyor. Mesela vücudun gergin olduğu yeri fark edip nerede gergin olduğunu fark edip o bölgeyi gevşetmeye çalışmak bedene olduğu kadar zihnine de olumlu etkiler yapacaktır.

Kendini motive edeceğin destek veren cümleler kurmak diğer yol haritan olmalı. ‘Zor bir dönemden geçiyorum ama bu duygular da geçecek.’ demek, hem duyguları kabul etmek hem de kendine anlayış göstermektir. Düzenli yapıldığında bu farkındalık hali, zamanla öz şefkatini güçlendirecektir.

Öz şefkatin aslında üç temel parçası var: Kendine şefkat, ortak insanlık duygusu ve farkındalık.

Kendine şefkat, hata yaptığında ya da zor bir an yaşadığında kendine yüklenmemek demek. ‘Neden böyle oldum?’ demek yerine, ‘herkes bazen hata yapar, ben de insanım’ diyebilmek.

Ortak insanlık duygusu, yaşadığın zorluklarda yalnız olmadığını hatırlamak. Herkesin benzer duygulardan geçtiğini fark ettiğinde, kendine karşı daha yumuşak olursun.

Farkındalık ise o anda ne hissettiğini fark etmek, ama duygunun seni sürüklemesine izin vermemek. Yani hisset, ama içinde kaybolma. Bu üçü birlikte olduğunda, insan hem kendine hem hayata karşı çok daha dengeli ve anlayışlı hale geliyor.

Öz şefkat neden önemli?

Öz şefkat, aslında insanın hayatla daha dengeli bir şekilde baş etmesini sağlar. Zor zamanlarda hemen pes etmek yerine, kendine destek olabilmeyi öğretir. ‘Evet, şu an zorlanıyorum ama bu da mutlaka bitecek.’ diyebilmek, insanın içindeki dayanıklılığı güçlendirir.

Aynı zamanda stres üzerinde de büyük etkisi vardır. Sert, eleştiren bir iç ses yerine, daha anlayışlı bir tutum benimsendiğinde, vücut da zihin de rahatlar. Bu, hem ruhsal hem fiziksel bir gevşeme yaratır.

Kendini sürekli eleştirmek yerine kabul etmeyi öğrenen birinin özgüveni artar. Çünkü kişi artık ‘Yetersizim.’ yerine ‘Ben de değerliyim.’ demeye başlar. Bu fark, hem iç dünyayı hem ilişkileri güzelleştirir. Kendine şefkatli davranan biri, başkalarına da daha yumuşak yaklaşır; anlayış, doğal bir hale gelir.

Öz şefkat aynı zamanda hata yapmanın kötü bir şey olmadığını hatırlatır. Her hata aslında öğrenmenin bir parçasıdır. Bunu fark eden kişi içsel bir huzur yakalar.

Kendine anlayışla yaklaşan biri duygularını daha kolay tanır, ne hissettiğini fark eder ve ona göre hareket eder. Böylece duygusal farkındalığı artar. Duygularını bastırmak yerine kabul etmeyi öğrenir. Kendini sürekli zorlamayı bırakıp ara vermeyi öğrendiğinde ise tükenmişlik hissi azalır.

Ve belki de en güzeli, kıyas duygusunun azalmasıdır. Öz şefkatli biri artık başkalarının başarısına bakıp kendini yetersiz hissetmez. Çünkü bilir ki herkesin yolu farklıdır. Bu da hayata karşı daha pozitif bir bakış kazandırır. Kişi artık kendine savaş açmaz, kendi tarafında durmayı öğrenir.

Öz şefkatli bir insan nasıl davranır?

Öz şefkatli bir insan, önce kendine karşı anlayışlıdır. Hata yaptığında hemen kendini suçlamak yerine, sakinleşip ‘Herkesin böyle anları olur.’ diyebilir. Zor zamanlarda pes etmek yerine, kendine destek olur; dinlenmesi gerekiyorsa dinlenir, duygularını bastırmak yerine kabul eder.

Bu insanlar genelde daha sakin, dengeli ve empatik olurlar. Başkalarının hatalarına da daha yumuşak yaklaşırlar çünkü kendilerine nasıl davranmaları gerektiğini öğrenmişlerdir. Kıyas yapmak yerine kendi yoluna odaklanır, küçük şeylerden mutlu olmayı bilir.

Kısacası öz şefkatli bir insan, hem kendine hem çevresine iyi davranır. Kusurlarını düşman gibi değil, insan olmanın bir parçası olarak görür ve her durumda kendine biraz anlayış göstermeyi ihmal etmez.

Zihnimizi dönüştürebilmenin bir yolu da bu alanda kendimizi eğitmektir. Kurslar almak, kitaplar okumak, farkındalık kazanmak için şefkat elçisinden destek alın.

Detaylı bilgi için Didem Ergin ile iletişime geçebilirsiniz.